Als minderjarige verdachte opgepakt, wat nu?

Dagje jeugdstrafpiket

Op een van de warmste dagen van deze week heb ik jeugdstrafpiket. Makkelijke kleding aan, veel water drinken, laptop en telefoon mee en gaan met die banaan 😉 De omgang met jeugdige verdachten (jongeren onder de 18 jaar) is veel in het nieuws geweest. Hoog tijd om mij te verdiepen in een aantal nieuwsitems én je daarover te vertellen. Maar eerst, wat is een jeugdpiketdienst eigenlijk?

Van 07.00 uur s’ ochtends tot 20.00 uur s’ avonds heb ik dienst. Elke melding van een aangehouden jongere bezoek ik én sta ik met raad en daad bij. Zodra de politie een jongere heeft aangehouden melden zij dit aan de piketcentrale. De piketcentrale krijgt de persoonsgegevens en het wetsartikel (waar de jongere van verdacht wordt) door. Die informatie sturen ze aan de dienstdoende advocaat. Ik spring dan in de auto en moet binnen twee uur op de plaats zijn waar de jongere verblijft. Dat kan een politiebureau, een arrestantencomplex, maar ook elke daartoe geschikte plaats zoals een woning of de verblijfplaats van de jongere zijn. Wat geschikt is wordt door de officier van justitie bepaald. Eenmaal aangehouden mag de jongere 9 uur worden vastgehouden voor onderzoek (als er sprake is van een feit waar voorlopige hechtenis voor is toegelaten). Hij/Zij wordt dan ingesloten in een politiecel.

Regelgeving

Er is internationale (zoals het VN-kinderrechtenverdrag en EU-richtlijnen)[1] en nationale regelgeving (Beginselenwet Justitie jeugdinrichtingen, andere wetgeving en richtlijnen) van toepassing op een jeugdige verdachte. De rode draad (specifiek de internationale regelgeving) is een pedagogische en kindgerichte aanpak waarbij rekening wordt gehouden met leeftijd en kwetsbaarheid. De Nederlandse wetten en regelgeving lijken met name voor de fase van voorlopige hechtenis en daarna te gelden. In de fase daarvoor – dus wanneer een jongere is aangehouden – verschillen de regels niet veel van die voor volwassenen. En dát geeft genoeg reden tot zorg.

Zorgen

Uit onderzoek is namelijk duidelijk geworden dat insluiten in het arrestantencomplex en alle handelingen die daarbij horen een grote impact heeft op een jeugdige. Ook de Vereniging voor Nederlandse Jeugdrecht Advocaten, Defence for Childeren en de Kinderombudsman hebben al meerdere malen (zowel in onderzoeken als andere berichtgeving) zorgen geuit over de behandeling van jongeren op politiebureaus en cellencomplexen.[2] Kort geleden is er een onderzoek van de VNJA en Defence for Childeren verschenen.[3] Het rapport maakt (nog maar eens een keer) duidelijk dat er grote zorgen zijn over hoe in de praktijk met aangehouden jongeren wordt omgegaan. Ze verblijven vaak onnodig en te lang in een politiecel. Ook is er geen duidelijk beleid over een kindgerichte benadering.

Nieuwe pilot

Op 2 juli jl. heeft de politie Twente (regio Oost-Nederland) een interessante pilot gestart. De pilot houdt een verkorte aanpak in voor jeugdige first offenders, dus jongeren onder de 18 jaar die voor het eerst met politie en/of justitie in aanmerking komen. Dat insluiten is namelijk niet altijd nodig. Een reprimande gesprek kan ook voldoende zijn. Als er dan toch een HALT afdoening nodig is of een jongere doorgeleid moet worden naar justitie, dan kan dat ook zonder dat een jongere ingesloten moet worden. Bovendien heeft een reprimande gesprek tot gevolg dat een jeugdige geen strafblad krijgt. En dat is goed voor de toekomst! In Twente gaan ze dus de first offenders overdragen aan de ouders / verzorgers en wordt binnen 7 dagen een reprimandegesprek gehouden.

Conclusie

Hartstikke goed idee, deze nieuwe pilot! Alle tips en alternatieve ideeën uit onderzoeken gaan ook mee in mijn tas. Want als je het mij vraagt verdient elke cliënt een eigen begeleiding én plan van aanpak. Gaan met die banaan dus…en niet te vergeten met slippers en water in mijn tas voor onderweg -#hitteplan2018inwerking. 🙂

Voetnoot:

[1] Artikel 37 en artikel 5 VN Kinderrechtenverdrag en artikel 40 IVRK en het VN-kinderrechtencomité als ook richtlijn EU 2012/13, EU 2013/48 en voor minderjarigen EU 2016/800 (specifiek artikel 8 tot en met artikel 12)

[2] Zoals Berger, M. en kroon van der C., Een ‘paar nachtjes’ in de cel. Het VN-kinderrechtenverdragen het voorarrest van minderjarigen in politiecellen (2011), het rapport “Een nacht in de cel” (2015) te vinden via deze link https://www.dekinderombudsman.nl/ul/cms/fck-uploaded/2015.KOM007Eennachtindecel1.pdf en “Achter slot en grendel” (2016) eveneens van de Kinderombudsman

[3] Het onderzoek heet “De aanhoudingen inverzekeringstelling van minderjarige en jongvolwassen verdachten, een kindgerichte aanpak en alternatieven voor een politiecel” en is te vinden via deze link: https://vnja.nl/toekomstvisie-aanhouding-en-inverzekeringstelling-minderjarigen-in-het-strafproces/ en is gemaakt voor het project Verkenning Invulling Vrijheidsbeneming Justitiële Jeugd van het ministerie van Veiligheid en Justitie.